CIEKAWOSTKI, PORADY DIETETYKA
27.10.2023
mgr Katarzyna Szafraniec
Dietetyk
Absolwentka Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich we Wrocławiu. Specjalizuje się w dietetyce klinicznej i prowadzeniu edukacji żywieniowej.
Dieta dla dzieci — jak powinna wyglądać zdrowa dieta dla najmłodszych?
Czy wiesz, że w ostatnich latach obserwuje się niepokojący wzrost liczby dzieci z nadwagą i otyłością? Przerażające jest również to, że coraz częściej diagnozuje się wśród najmłodszych cukrzycę typu II czy nawet zespół metaboliczny. Są to problemy zdrowotne, które są ściśle związane z dietą i z pewnością nie powinny dotyczyć najmłodszych pokoleń. Jak więc powinna wyglądać prawidłowa dieta dla dzieci – jadłospis, który będzie zapobiegać otyłości i chorobom z nią związanym? Jakie dania dietetyczne dla dzieci warto wprowadzić do menu? Sprawdź porady dietetyka.
Dzieci w wieku od 1. do 3. roku życia
Kiedy dziecko przekracza pierwszy rok życia, jego dieta zaczyna się znacząco różnić od tej, do której było przyzwyczajone. W tym okresie dieta dziecka staje się bardziej zróżnicowana, a potrzeby żywieniowe malucha rosną.
W tym czasie to przede wszystkim warzywa i owoce powinny stanowić podstawę jadłospisu. Dziecko powinno spożywać je w dużych ilościach, najlepiej w postaci pięciu porcji w ciągu dnia. Co więcej, warto unikać przetworzonych soków owocowych i owoce podawać świeże. Świetnym wyborem będą np. domowe przetwory owocowe bez dodatku cukru.
Mleko i przetwory mleczne nadal odgrywają ważną rolę w diecie dziecka po pierwszym roku życia. Są one źródłem wielu cennych składników odżywczych, dlatego warto włączyć do jadłospisu malucha takie produkty jak twarogi, kefiry czy jogurty naturalne.
Nie możemy zapomnieć również o białku. Ryby, które są źródłem cennych kwasów omega-3, powinny pojawiać się w menu 1–2 razy w tygodniu. Warto jednak pamiętać o tym, aby unikać gatunków ryb drapieżnych (miecznika, makreli, tuńczyka, węgorza, łososia bałtyckiego, śledzia bałtyckiego, szczupaka), które mogą zawierać śladowe ilości metali ciężkich (w przypadku małych dzieci mogą przekraczać dopuszczalne normy spożycia). Mięso, zwłaszcza drobiowe, powinno być podawane w ilości od 10 do 20 gramów dziennie.
Kluczem do zdrowego żywienia w tym wieku są regularność i różnorodność. Dziecko powinno spożywać pięć zróżnicowanych posiłków dziennie, w tym trzy główne i dwa w formie przekąsek. Należy unikać dodawania do potraw dla dzieci soli i cukru i skupić się na naturalnych smakach.
Dieta dzieci przedszkolnych i szkolnych
Kiedy pociechy wkraczają w wiek przedszkolny i szkolny, ich dieta zaczyna ulegać kolejnym znaczącym modyfikacjom. To okres, w którym dzieci coraz częściej jedzą poza domem, a ich wybory żywieniowe stają się bardziej niezależne, jednak wciąż często uwarunkowane tymi, które dokonywane są przez rodziców.
W tym czasie pojawia się wiele okazji do sięgania po niezdrowe przekąski, a jeśli rodzice nie są świadomi tego, co ich dziecko je poza domem, u pociech mogą zacząć pojawiać się pierwsze problemy z nadwagą lub otyłością. Wtedy może również pojawić się pytanie, jak powinna wyglądać dieta odchudzająca dla dzieci?
I właśnie tutaj świadomym rodzicom powinna zapalić się czerwona lampka. Dzieciom, nawet tym z nadmierną masą ciała, z uwagi na okres intensywnego wzrostu i wysokie zapotrzebowanie na składniki odżywcze, nie zaleca się stosowania żadnych restrykcji kalorycznych! Codzienna dieta musi być dostosowana do zapotrzebowania kalorycznego dziecka, a do codziennej rutyny powinna być włączona dodatkowa aktywność fizyczna. W przypadku nadwagi dieta powinna być maksymalnie odżywcza i odpowiednio zbilansowana.
Kreatywne podejście do żywienia dzieci – jak sprawić, by dieta była smaczna i atrakcyjna?
Dzieci są niezwykle ciekawe świata, ale jednocześnie mogą być marudne i wybredne, zwłaszcza jeśli chodzi o jedzenie. Kluczem do sukcesu w kształtowaniu zdrowych nawyków żywieniowych jest połączenie nauki z zabawą. Aby dieta była atrakcyjna dla najmłodszych, warto zastosować kilka sprawdzonych trików.
Po pierwsze: kolor! Dzieci uwielbiają żywe barwy, dlatego warto serwować posiłki pełne kolorowych warzyw i owoców. Czerwona papryka, zielony brokuł, pomarańczowa marchewka czy fioletowa kapusta mogą stać się na talerzu atrakcyjną kreacją.
Po drugie: kształty i wzory. Z pomocą foremek do ciastek można tworzyć zabawne kanapki, a z warzyw i owoców – małe dzieła sztuki. Dlaczego nie zrobić sałatki w kształcie uśmiechniętej twarzy czy kanapki w kształcie zwierzątka?
Po trzecie: zaangażuj dziecko w przygotowywanie posiłków. Dzieci, które biorą udział w gotowaniu, chętniej próbują nowych smaków i są bardziej otwarte na eksperymenty kulinarne. Wspólne gotowanie to także doskonała okazja do nauki i budowania relacji między dzieckiem a rodzicem.
Ostatni, ale nie mniej ważny element to: cierpliwość. Wprowadzanie nowych smaków może wymagać czasu. Jeśli dziecko odmawia spróbowania czegoś za pierwszym razem, nie zniechęcaj się. Konsekwencja i pozytywne podejście z czasem przyniosą rezultaty.
Pamiętaj, że zdrowe odżywianie to nie tylko odpowiednie produkty. Kreatywność w kuchni może nauczyć dzieci, że zdrowa dieta może być równie smaczna, co atrakcyjna.(...)
Co już powinno umieć dziecko 3 letnie
Korzysta z toalety
Większość trzylatków nie siusia już w pieluchy, jednak wpadki zdarzają się wszystkim przedszkolakom. Na ogół ani dzieci, ani nauczycielki nie robią z tego wielkiej sprawy.
- Co możesz jeszcze zrobić? Ucz malucha wycierania pupy, spuszczania wody i tego, że po skorzystaniu z toalety trzeba umyć ręce. Jeśli dziecko siusia w majtki codziennie, sprawdź, czy jest zdrowe – brak kontroli może być spowodowany jakimś problemem. Ubieraj malca w wygodne spodenki dresowe – łatwiej je zdjąć niż dżinsy. Przygotuj do przedszkola ubranie na zapas.
Potrafi rozstać się z mamą
Trzyletnie dziecko wie już, że rozstanie z nią to nie koniec świata, bo po kilku godzinach znów można się do niej przytulić. Przygotuj się jednak na to, że na początku września i tak może płakać. Ale nie zamartwiaj się, to minie. Mądre przedszkolanki wiedzą, jak postępować w takich sytuacjach.
- Co możesz jeszcze zrobić? Jeśli dotąd byliście nierozłączni, najwyższy czas to zmienić. Zanim poślesz malca do przedszkola, zostawiaj go na godzinę, potem dwie, trzy itd. pod opieką dziadków, niani lub innej godnej zaufania osoby. Dzięki temu zrozumie, że rozstanie to nic strasznego i że zawsze po niego wracasz.
Samodzielnie je
Trzylatek powinien już jako tako radzić sobie z widelcem, łyżką i kubkiem. A że część obiadu ląduje na bluzeczce albo podłodze? No cóż, to kwestia wprawy.
- Co możesz jeszcze zrobić? Nie karm malca, dzięki temu będzie miał dużo okazji do ćwiczeń. Nie denerwuj się, gdy się ubrudzi. Pokaż, jak można uniknąć kłopotów („Jeśli postawisz kubeczek tutaj, nie strącisz go łokciem”).
Wie, że przedszkole to fajne miejsce
Nie coś w rodzaju przechowalni, gdzie rodzice zostawiają swoje dzieci, gdy muszą iść do pracy, lecz pełne zabawek miejsce, w którym można poznać rówieśników i nauczyć się wielu ciekawych rzeczy i gdzie nie ma mowy o nudzie.
- Co możesz jeszcze zrobić? Opowiadaj dziecku o jego nowej „uczelni” i o tym, co będzie w niej robiło. Dzięki temu będzie wiedziało, że nie trafi w jakąś straszliwą czarną dziurę (nigdy też nie strasz malucha, mówiąc: „Zobaczysz, w przedszkolu się nauczysz jeść szpinak”). Trzymaj się jednak faktów i uważaj, by nie przereklamować przedszkola, bo maluch będzie rozczarowany.
Próbuje sam się ubierać
Trzylatek powinien już wiedzieć, że skarpetki zakłada się na nóżki, a rękawiczki na ręce, a nie odwrotnie, co nie oznacza, że jest w stanie sam ubrać się od stóp do głów. Najważniejsze, by starał się być samodzielny. W przedszkolu, w pierwszym roku może liczyć na pomoc nauczycielek.
- Co możesz jeszcze zrobić? Zachęcaj malucha do samodzielności. Pomagaj, ale nie wyręczaj. Chwal za każdy przejaw samodzielności. Ubieraj dziecko tak, by mu ułatwić samoobsługę (dres zamiast dżinsów, rzepy zamiast sznurowadeł).
Sporo umie sam powiedzieć (i więcej rozumie)
Powinien znać swoje imię, rozumieć polecenia, wskazać części ciała i zabawki, a także ich fragmenty (kółka od autka, drzwi domku dla lalek itd.), znać już około tysiąca słów, budować kilkuwyrazowe zdania. Tyle teoria. A praktyka? Różnie z tym bywa.
- Co możesz jeszcze zrobić? Dużo rozmawiaj z maluchem i nie odgaduj w lot jego myśli. Jeśli twoje dziecko nie mówi w ogóle albo mówi bardzo mało, idź z nim do logopedy, który pomoże go „rozgadać”.
Trzylatek - biega, skacze...
Większość trzylatków biega, prawie się nie przewracając, potrafi przeskoczyć przeszkodę, zejść po schodach, nawlec na sznurek duży koralik. Maluchy w tym wieku uwielbiają harce. Oczywiście jedne dzieci są sprawniejsze, inne mniej, jednak brzdące w tym wieku powinny już sprawnie się poruszać i umieć korzystać z urządzeń na placu zabaw. Jeśli twoje dziecko jest mało sprawne fizycznie:
- wspieraj je i pokaż mu jego mocne strony. Najważniejsze, by w siebie wierzyło, bo postawa "i tak się nie uda" tylko pogłębia problem,
- proponuj zabawy ruchowe, które mu się podobają. Maluch, który nie lubi biegać, być może chętnie będzie tańczył albo kopał piłkę,
- nie podnoś poprzeczki zbyt wysoko. Lepiej nie stawiaj dziecka przed zadaniami, które je przerastają, bo szybko się zniechęci i z zabawy nic nie wyjdzie.
Tak nie rób! Obserwuj dziecko uważnie (także na tle rówieśników), ale ugryź się w język, zanim je do kogoś porównasz. Takie słowa ranią i wbrew pozorom nie mobilizują do działania. Malec i tak wie, co potrafi Michaś czy Ala, ale ta wiedza nie wystarczy, żeby robić to co oni. Brzdąc, który ma z czymś kłopoty, potrzebuje przede wszystkim akceptacji i wsparcia.
Trzylatek - koncentruje się
Większość trzylatków potrafi się skupić tylko przez kilka, kilkanaście minut. I tyle wystarczy. Jeśli twój maluch ma kłopot z koncentracją:
- nie rozpraszaj go. Trudno się skupić na puzzlach czy rysowaniu, gdy wokół są porozrzucane zabawki, gra telewizor i ktoś ciągle przerywa,
- chwal za dokończenie zadania. Nieważne, czy chodzi o posprzątanie zabawek, narysowanie kółka czy zbudowanie wieży z klocków. Najważniejsze, że zadanie zostało wykonane do końca,
- czytaj mu książki. To bardzo rozwija umiejętność koncentracji, bo "odpływając" na chwilkę, można zgubić wątek
Pomocy psychologiczno-pedagogiczna w przedszkolu dla dzieci, które nie posiadają orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego
Podstawa prawna:
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 9 sierpnia 2017 r. w sprawie zasad organizacji i udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach
§ 2. 1. Pomoc psychologiczno-pedagogiczna udzielana uczniowi w przedszkolu, szkole i placówce polega na rozpoznawaniu i zaspokajaniu indywidualnych potrzeb rozwojowych
i edukacyjnych ucznia oraz rozpoznawaniu indywidualnych możliwości psychofizycznych ucznia i czynników środowiskowych wpływających na jego funkcjonowanie w przedszkolu, szkole i placówce, w celu wspierania potencjału rozwojowego ucznia i stwarzania warunków do jego aktywnego i pełnego uczestnictwa w życiu przedszkola, szkoły i placówki oraz
w środowisku społecznym.
2. Potrzeba objęcia ucznia pomocą psychologiczno-pedagogiczną w przedszkolu, szkole i placówce wynika w szczególności:
1) z niepełnosprawności;
2) z niedostosowania społecznego;
3) z zagrożenia niedostosowaniem społecznym;
4) z zaburzeń zachowania lub emocji;
5) ze szczególnych uzdolnień;
6) ze specyficznych trudności w uczeniu się;
7) z deficytów kompetencji i zaburzeń sprawności językowych;
8) z choroby przewlekłej;
9) z sytuacji kryzysowych lub traumatycznych;
10) z niepowodzeń edukacyjnych;
11) z zaniedbań środowiskowych związanych z sytuacją bytową ucznia i jego rodziny, sposobem spędzania czasu wolnego i kontaktami środowiskowymi;
12) z trudności adaptacyjnych związanych z różnicami kulturowymi lub ze zmianą środowiska edukacyjnego, w tym związanych z wcześniejszym kształceniem za granicą.
§ 3. Korzystanie z pomocy psychologiczno-pedagogicznej w przedszkolu, szkole i placówce jest dobrowolne i nieodpłatne.
3. Pomoc psychologiczno-pedagogiczna jest organizowana i udzielana we współpracy z:
1) rodzicami uczniów;
2) poradniami psychologiczno-pedagogicznymi, w tym poradniami specjalistycznymi, zwanymi dalej „poradniami”;
3) placówkami doskonalenia nauczycieli;
4) innymi przedszkolami, szkołami i placówkami;
5) organizacjami pozarządowymi oraz innymi instytucjami i podmiotami działającymi na rzecz rodziny, dzieci i młodzieży.
§ 6. 1. W przedszkolu pomoc psychologiczno-pedagogiczna jest udzielana w trakcie bieżącej pracy z uczniem oraz przez zintegrowane działania nauczycieli i specjalistów, a także
w formie:
1) zajęć rozwijających uzdolnienia;
2) zajęć specjalistycznych: korekcyjno-kompensacyjnych, logopedycznych, rozwijających kompetencje emocjonalno-społeczne oraz innych zajęć o charakterze terapeutycznym;
3) zindywidualizowanej ścieżki realizacji obowiązkowego rocznego przygotowania przedszkolnego;
4) porad i konsultacji.
5. W przedszkolu, szkole i placówce pomoc psychologiczno-pedagogiczna jest udzielana rodzicom uczniów i nauczycielom w formie porad, konsultacji, warsztatów i szkoleń.
§ 23. 1. O potrzebie objęcia ucznia pomocą psychologiczno-pedagogiczną informuje się rodziców ucznia albo pełnoletniego ucznia.
9. Nauczyciele, wychowawcy grup wychowawczych i specjaliści udzielający pomocy psychologiczno-pedagogicznej uczniowi w formach, o których mowa w § 6 ust. 1 pkt 1-3, ust. 2 pkt 1-7, ust. 3 pkt 1-4 oraz ust. 4 pkt 1, oceniają efektywność udzielonej pomocy i formułują wnioski dotyczące dalszych działań mających na celu poprawę funkcjonowania ucznia.
11. W przypadku gdy z wniosków, o których mowa w ust. 9, wynika, że mimo udzielanej uczniowi pomocy psychologiczno-pedagogicznej w przedszkolu, szkole lub placówce nie następuje poprawa funkcjonowania ucznia w przedszkolu, szkole lub placówce, dyrektor przedszkola, szkoły lub placówki, za zgodą rodziców ucznia albo pełnoletniego ucznia, występuje do publicznej poradni z wnioskiem
o przeprowadzenie diagnozy i wskazanie sposobu rozwiązania problemu ucznia.
§ 23. 1. O potrzebie objęcia ucznia pomocą psychologiczno-pedagogiczną informuje się rodziców ucznia albo pełnoletniego ucznia.
2. O ustalonych dla ucznia formach, okresie udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej oraz wymiarze godzin, w którym poszczególne formy pomocy będą realizowane, dyrektor przedszkola, szkoły lub placówki, o której mowa w art. 2 pkt 7 ustawy, niezwłocznie informuje pisemnie, w sposób przyjęty w danym przedszkolu, szkole lub placówce, rodziców ucznia albo pełnoletniego ucznia.